Karta Polaka to dokument potwierdzający przynależność cudzoziemca do narodu polskiego. Nie oznacza to jednak nadawania obywatelstwa polskiego cudzoziemcom, udzielania czasowego lub stałego pobytu w Polsce ani prawa do bezwizowego przekraczania granic Polski.
W Polsce wniosek o Kartę Polaka może być złożony we właściwym, ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca, urzędzie wojewódzkim.
Z takiej możliwości mogą skorzystać obywatele Ukrainy, Białorusi oraz Rosji, albo osoby posiadające status bezpaństwowca w tych państwach.
Dla obywateli państw pozostałych, właściwym organem do przedłużenia lub nadania Karty Polaka, nadal pozostaje wyłącznie konsul właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy. Wnioski składają się w urzędzie konsularnym.
Ważność Karty Polaka to 10 lat od dnia jej przyznania. Ważność można przedłużyć na kolejne 10 lat składając wniosek nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem terminu ważności poprzedniej Karty Polaka.
Posiadacz karty polaka ma pewne prawa:
- bez opłat otrzymać wizę krajową uprawniającą do wielokrotnego przekraczania granicy polskiej w celu korzystania z uprawnień wynikających z posiadania Karty polaka;
- bez opłat konsularnych złożyć wniosek do Prezydenta RP w sprawie nadania obywatelstwa polskiego;
- na podejmowanie na terenie Polski legalną pracę bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;
- na podejmowanie w Polsce działalności gospodarczej na takich samych zasadach jak obywatele polscy określonych w ustawie z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców oraz w ustawie z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- bez opłat złożyć wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt stały oraz po złożeniu wniosku otrzymać świadczenie pieniężne, na siebie i członków swojej najbliższej rodziny przebywającej razem z nim w Polsce, przez okres nie dłuższy niż 9 miesięcy;
- korzystać z pomocy konsula, w ramach jego kompetencji z zastosowaniem i poszanowanie zwyczajów i prawa międzynarodowego, w sytuacjach zagrożenia życia lub bezpieczeństwa;
- w stanach nagłych korzystać w Polsce ze świadczeń opieki zdrowotnej na takich samych zasadach jak obywatele polsce, w zakresie określonym w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;
- korzystać w Polsce z bezpłatnego systemu oświaty na poziomach: podstawowym, średnim oraz wyższym, na tych samych zasadach co obywatele polscy, zachowując prawo do ubiegania się o stypendia i inną pomoc na naukę przewidzianą dla cudzoziemców uczących się i studiujących w Polsce;
- korzystać z ulgi 37 % na przejazdy koleją na terenie Polski, na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego;
- bezpłatnego wstępu do muzeów państwowych w Polsce.